Adım :
Soyadım :
Numaram :
Sınıfım :
2006-2007 ÖĞRETİM YILI ……………….. LİSESİ DOKUZUNCU SINIFLAR TÜRK EDEBİYATI DERSİ
BİRİNCİ DÖNEM ÜÇÜNCÜ YAZILI SINAV SORULARIDIR.
Durmayın orada kargı kucakta
Dolansın yiğitler köşe bucakta
Bir savaş edelim kelle kucakta
Şehitler aşkına çalın kılıncı
Köroğlu
S. 1.Yukarıdaki şiiri şekil bakımından (uyak şeması, ölçü, kafiye, redif, nazım şekli ve nazım türü) inceleyiniz.(1+1+2+2+2+2= 10 P)
Bir aksacık karınca kırk batman tuz yüklenmiş
Gah yorgalar gah seker şehre gider satmağa
S. 2. Yukarıdaki şiirde yapılan edebî sanatları bularak açıklayınız. (5+5 P)
Gördi Nihâl-i serv-i ser-efrâz-ı nîzeni
Serkeşlik adın anmadı bir dahı bânları
Bâkî
Açıklaması: Tuna Boyu Macar Beyleri senin mızrağının selvi fidanını andıran uzun boyunu gördüklerinden beri, dik başlılığın adını anmaz oldular. Çünkü onlar senin gibi büyük Osmanlı Sultanından korktular.
S. 3. Yukarıdaki şiir hangi nazım şekli ile yazılmıştır? Bu nazım şeklinde kullanılan nazım birimi, ölçü, uyak örgüsü ve konu hakkında bilgi veriniz. (2+1+1+2+4= 10 P)
Nazım şekli:
Nazım birimi:
Ölçü:
Uyak örgüsü:
Konu:
Karlı dağların başında
Salkım salkım duran bulut
Saçın çözüp benim için
Yaşın yaşın ağlar mısın?
S .4 . Bu dörtlükte kişileştirilen varlık nedir, aşağıya yazınız. ( 10 P)
S. 5.
a) Şiirde ahengi sağlayan unsurlar nelerdir? Yazınız. (6 P)
b) Şiiri oluşturan dize kümelerine nazım birimi denir. Edebiyatımızda kullanılan nazım birimlerinin adlarını yazınız. (4 P)
S.6. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerleri doldurunuz.
a) Kasidelerde bayramların, mevsimlerin ve varlıkların betimlenmesinin yapıldığı bölüme ………………………………….. denir. (4 P)
b) Kasidelerde şairin kendini ve sanatını övdüğü bölüme ……………………………………………………………..…. denir. (3 P)
c) Gazelin bütün beyitlerinde aynı konu işleniyorsa buna …………………………………………….. gazel denir. (3 P)
S. 7. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Cümledeki bilgi doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazınız. ( NOT: Bir yanlış bir doğruyu götürür. 2+2+2+2+2=10 P)
a) Şiirde yapının bozulması anlamın bozulmasına yol açmaz. ( )
b) Bestelenmek için yazılan ve belirli bir ezgiyle söylenen halk şiiri şarkıdır. ( )
c) Edebî metinler yan anlam değeri açısından zengindir. ( )
d) Aynı dili konuşan insanlar ortak kültür değerlerini paylaşırlar. ( )
e) Sanat eseri öncelikle doğruluk ve fayda değil güzellik amacı güder. ( )
İlk sevgiye benzeyen ilk acı ilk ayrılık
Yüreğimin yaktığı ateşle hava ılık
S. 8. Aşağıdaki noktalı yerleri yukarıdaki beyite göre doldurunuz. (2+3+2+3 p.)
-
“ayrılık ve ılık” sözcükleri arasında………………………………… kafiye vardır.
-
Şair, havanın ılıklığını yüreğinin yaktığı ateşe bağlayarak……………………………… sanatı yapmıştır.
-
“ilk acı ve ilk ayrılık”…………………………………………..benzetilmiştir.
-
Nazım birimi …………………………………………
I. Metin:
HANCI
Gurbetten gelmişim, yorgunum hancı!
Şuraya bir yatak ser yavaş yavaş…
Aman karanlığı görmesin gözüm,
Beyaz perdeleri ger yavaş yavaş…
Bekir Sıtkı Erdoğan
II. Metin: Yerleşme merkezlerinde veya kervan yolları üzerinde yolcu, tüccar ve misafirlerin konaklamaları için yapılan binalara “han” denir. Bunlar eski tarz otellerdir.
S. 9. Yukarıdaki metinlerin yazılış amaçlarını yazınız. (6+4= 10 P)
S. 10. Metin çeşitlerini tabloyla gösterip “haber yazısının” hangi metin çeşidi içinde yer aldığını tabloda ait olduğu yere yazınız. (4+4+2 = 10 P)
NOT: Puanlandırırken yazının okunaklığı imla ve noktalama kurallarına uygunluğuna dikkat edilecektir.
Başarılar dilerim. Aziz ERDOĞAN Türk Dili ve Edb. Öğrt.
2006-2007 ÖĞRETİM YILI ………………… LİSESİ DOKUZUNCU SINIFLAR TÜRK EDEBİYATI DERSİ
BİRİNCİ DÖNEM ÜÇÜNCÜ YAZILI CEVAP ANAHTARIDIR.
C. 1.
a –––– kucakta “-ucak” Zengin uyak Ölçü: 6+5= 11’li hece ölçüsü
a –––– bucakta “-ta” Redif Nazım birimi: Dörtlük
a –––– kucakta Nazım şekli: Koşma
b –––– çalın kılıncı Nazım türü: Koçaklama
C. 2. Beyitte Mübalağa ve Kişileştirme sanatı yapılmıştır. Bir aksak karınca kırk batman tuz yüklenemez. Bu bir mübalağadır. Karınca şehre tuz satmak için gitmektedir. İnsanlara ait bu özellik karıncaya verilerek kişileştirme yapılmıştır.
C. 3.
Nazım şekli: Kaside
Nazım birimi: Beyit
Ölçü: Aruz ölçüsü
Uyak örgüsü: aa, ba, ca, da… şeklindedir
Konu: Din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla belirli kurallar içinde yazılan uzun şiirlere denir.
C. 4. Bulut kişileştirilmiştir.
C. 5.
a) Şiirde Ahengi Sağlayan Ögeler:
1. Ölçü (Ritim)
2. Uyak (Kafiye) – Redif (Dize sonlarındaki ses benzerliği)
3. Aliterasyon (Ses tekrarı)
4. Asonans (Ses tekrarı)
5. Kelime Tekrarı
6. Söyleyiş ve Ses Akışı
7. Vurgu ve Tonlama
b) Nazım birimleri: Dize (mısra), beyit, dörtlük (kıta), bent
C. 6.
a) Nesib ya da Teşbib
b) Fahriye
c) Yek ahenk gazel
C.7.
a) (Y) Şiirde yapının bozulması anlamın bozulmasına yol açmaz.
b) (Y) Bestelenmek için yazılan ve belirli bir ezgiyle söylenen halk şiiri şarkıdır.
c) (D) Edebî metinler yan anlam değeri açısından zengindir.
d) (D) Aynı dili konuşan insanlar ortak kültür değerlerini paylaşırlar.
e) (D) Sanat eseri öncelikle doğruluk ve fayda değil güzellik amacı güder.
İlk sevgiye benzeyen ilk acı ilk ayrılık
Yüreğimin yaktığı ateşle hava ılık
C. 8. Aşağıdaki noktalı yerleri yukarıdaki dörtlüğe göre doldurunuz. (2+3+2+3 p.)
-
“ayrılık ve ılık” sözcükleri arasında TUNÇ/ ZENGİN kafiye vardır.
-
Şair, havanın ılıklığını yüreğinin yaktığı ateşe bağlayarak MÜBALAĞA sanatı yapmıştır.
-
“ilk sevgi ve ilk ayrılık” İLK SEVGİYE benzetilmiştir.
-
Nazım birimi BEYİTTİR.
C. 9.
I. metin, yani Hancı şiiri kurmaca bir metindir. Amaç okuyucuda estetik bir yaşantı uyandırmak, sanat yapmaktır.
II. metin ise kurmaca bir metin değildir. Bu metin fayda sağlamak ve bilgi vermek amacıyla yazılmıştır.
C. 10. Metin çeşitleri:
A) Sanatsal metinler
B) Öğretici metinler – Haber yazısı
…………………..Türk Dili ve Edb. Öğrt.
Adım :
Soyadım :
Numaram :
Sınıfım :
2006-2007 ÖĞRETİM YILI……………..LİSESİ DOKUZUNCU SINIFLAR TÜRK EDEBİYATI DERSİ
BİRİNCİ DÖNEM ÜÇÜNCÜ YAZILI SINAV SORULARIDIR.
S. 1. Edebî metin çeşitlerini tabloyla gösterip “İstiklâl Marşı”nın hangi edebî metin çeşidi içinde yer aldığını tabloda ait olduğu yere yazınız. (3+3+1+1+2 = 10 P)
S. 2. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Cümledeki bilgi doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazınız. ( NOT: Bir yanlış bir doğruyu götürür. 2+2+2+2+2=10 P)
a) Şiirde yapının bozulması anlamın da bozulmasına yol açar. ( )
b) Bestelenmek için yazılan, dörtlüklerden oluşmuş divan şiiri türküdür. ( )
c) Edebî eserler insanda güzel duygular, hayâller ve zevkler uyandırır. ( )
d) Sanat metinlerinin anlamı yoktur, anlamları vardır. ( )
e) Sanat eserleri bilimsel eserler gibi bilgilendirici ve nesnel olmalıdır. ( )
——————————0————————————-0——————————–0———————————–
I. Metin:
KALDIRIMLAR
Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık;
Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar.
Bu gece yarısında iki kişi uyanık,
Biri benim, biri de uzayan kaldırımlar.
Necip Fazıl Kısakürek
II. Metin: Kaldırım, küçük taşlarla yapılan yol döşemesine denir. Yol kenarında yayaların gidip gelmesi için yükseltilmiş kısımdır.
S. 3. Yukarıdaki metinlerin yazılış amaçlarını yazınız. (6+4= 10 P)
Hani bir gülümsemen vardır İstanbul!
Gözlerin gözlerimi bulur bulmaz,
İçimde bütün şehir atlı karınca gibi
Döner ha döner ışık renk ve pul.
S. 4. Bu dörtlükte kişileştirilen varlık nedir, aşağıya yazınız. ( 10 P)
S.5. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerleri doldurunuz.
a) Kasidenin sunulduğu kişinin özelliklerinin abartılı bir övgüyle anlatıldığı bölüme ……………………….. denir. (4 P)
b) Kasidelerde şairin mahlasının bulunduğu beyitte …………………………………………….. denir. (3 P)
c) Bütün beyitleri aynı güzelliğe sahip olan gazele ………………………………………. gazel denir. (3 P)
Bülbül ne yatarsın bahar erişti
Ulu sular göl olduğu zamandır
Kat kat oldu gül yaprağa karıştı
Gene bülbül kul olduğu zamandır
Karacaoğlan
S. 6. Yukarıdaki şiirin nazım şeklini yazarak bu nazım şekli hakkında bilgi veriniz.
( 3+7=10 P)
S. 7. a) Şiirde ahengi sağlayan unsurlar nelerdir? Yazınız. (6 P)
b) Şiiri oluşturan dize kümelerine nazım birimi denir. Edebiyatımızda kullanılan nazım birimlerinin adlarını yazınız. (4 P)
Dağlarda kırlarda gezen bir yörük
Kimi tımar sipah kimisi bölük
Bir elife dili dönmeyen hödük
Şehrimize gelir ezan beğenmez.
S. 8. Aşağıdaki noktalı yerleri yukarıdaki dörtlüğe göre doldurunuz. (2+3+2+3 p.)
-
Dize sonlarınıda………………………. kafiye kullanılmıştır.
-
Dörtlüğün türü………………………………………örnektir.
-
………………………………………………….. ölçüsüyle yazılmıştır.
-
Kafiye düzeni,…………………………………………..biçimindedir.
Bilmem ki yaz mı gelmiş
Niçin açmış gül erken
Aklımı kayıp ettim
Nazlı yarim gülerken
S. 9. Yukarıdaki şiirde yapılan edebî sanatı bularak açıklayınız. (10 P)
Ay geçer yıl geçer uzarsa ara
Giyin kara libas yaslan duvara
Yanından göğsünden açılır yara
Yâr gelmezse yaraların elletme
Aşık Veysel Şatıroğlu
S. 10.Yukarıdaki şiiri yapı bakımından (uyak şeması, ölçü, kafiye, nazım birimi, nazım şekli ve nazım türü) inceleyiniz.(1+2+2+1+2+2= 10 P)
NOT: Puanlandırırken yazının okunaklığı imla ve noktalama kurallarına uygunluğuna dikkat edilecektir.
Başarılar dilerim. Aziz ERDOĞAN Türk Dili ve Edb. Öğrt.
2006-2007 ÖĞRETİM YILI ……………………LİSESİ DOKUZUNCU SINIFLAR TÜRK EDEBİYATI DERSİ
BİRİNCİ DÖNEM ÜÇÜNCÜ YAZILI CEVAP ANAHTARIDIR.
C. 1. Edebî Metin çeşitleri:
A) Coşku ve heyecanı dile getiren metinler – İstiklâl Marşı
B) Olay çevresinde oluşan edebî metinler
1. Anlatmaya bağlı edebî metinler
2. Göstermeye bağlı edebî metinler
C. 2.
a) (D) Şiirde yapının bozulması anlamın da bozulmasına yol açar.
b) (Y) Bestelenmek için yazılan, dörtlüklerden oluşmuş divan şiiri türküdür.
c) (D) Edebî eserler insanda güzel duygular, hayâller ve zevkler uyandırır.
d) (D) Sanat metinlerinin anlamı yoktur, anlamları vardır.
e) (Y) Sanat eserleri bilimsel eserler gibi bilgilendirici ve nesnel olmalıdır.
C. 3.
I. metin, yani Kaldırımlar şiiri kurmaca bir metindir. Amaç okuyucuda estetik bir yaşantı uyandırmak, sanat yapmaktır.
II. metin ise kurmaca bir metin değildir. Bu metin fayda sağlamak ve bilgi vermek amacıyla yazılmıştır.
C. 4. İstanbul kişileştirilmiştir.
C. 5.
a) Methiye
b) Tac beyit
c) Yek avaz gazel
C. 6. Konularına göre kaside çeşitleri:
Tevhid: Allah’ın birliğini anlatan kasideler.
Münacaat: Allah’a yalvarmak, dua etmek amacıyla yazılan kasideler.
Naat: Peygamberimizi övmek için yazılan kasideler.
Mehdiye: Devrin ileri gelenlerini övmek için yazılan kasideler.
Hicviye: Devrin yöneticilerini eleştirmek için yazılan kasideler.
Mersiye: Devlet büyüklerinin ölümünden duyulan üzüntülerin anlatıldığı kasideler.
C. 7.
a) Şiirde Ahengi Sağlayan Ögeler:
1. Ölçü (Ritim)
2. Uyak (Kafiye) – Redif (Dize sonlarındaki ses benzerliği)
3. Aliterasyon (Ses tekrarı)
4. Asonans (Ses tekrarı)
5. Kelime Tekrarı
6. Söyleyiş ve Ses Akışı
7. Vurgu ve Tonlama
b) Nazım birimleri: Dize (mısra), beyit, dörtlük (kıta), bent
Dağlarda kırlarda gezen bir yörük
Kimi tımar sipah kimisi bölük
Bir elife dili dönmeyen hödük
Şehrimize gelir ezan beğenmez.
C. 8. Aşağıdaki noktalı yerleri yukarıdaki dörtlüğe göre doldurunuz. (2+3+2+3 p.)
-
Dize sonlarında TAM kafiye kullanılmıştır.
-
Dörtlüğün türü TAŞLAMAYA/SATİRİK ŞİİRE örnektir.
-
ON BİRLİ HECE ölçüsüyle yazılmıştır.
-
Kafiye düzeni AAAB biçimindedir.
C. 9. İkinci dizedeki “gül erken” ile gülün erken açması; dördüncü dizedeki “gülerken” ile de sevgilinin gülmesi kastedilmiştir. Anlamları ayrı, yazılış ve söylenişleri bir olan bu sözcüklerle cinas sanatı yapılmıştır.
C. 10.
a –––– ara “ara” Tunç uyak Ölçü: 6+5= 11’li hece ölçüsü
a –––– duvara Nazım birimi: Dörtlük
a –––– yara Nazım şekli: Koşma
b –––– yaraların elletme Nazım türü: Güzelleme
…………………….. Türk Dili ve Edb. Öğrt.